ਆਰਸੀ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ....

ਤੁਹਾਡੇ ਧਿਆਨ ਹਿੱਤ

ਆਰਸੀ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤੇ ਲੇਖਾਂ 'ਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰ ਸਬੰਧਿਤ ਲੇਖਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ 'ਚ ਆਈਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਲਈ, ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਰਸੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

Thursday, August 20, 2009

ਬਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ – ਲੰਦਨ ਟਿਊਬ ਦਾ ਸਫ਼ਰ - ਲੇਖ

ਲੰਦਨ ਟਿਊਬ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

ਲੇਖ

ਅੱਜ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਗਿਆ ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਵੇਖਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀਗੋਰਿਆਂ ਦਾ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ, ਕਾਨੂੰਨ, ਹੱਸਦੀਆਂ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਮੇਮਾਂ, ਸਾਹਮਣੇ ਆਦਮੀ ਆਇਆ ਵੇਖਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਬੂਹੇ, ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਚੱਲਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ, ਅਸਮਾਨ ਛੂੰਹਦੀਆਂ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਵੇਖਕੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ ਸੀਹੁਣ ਆਦੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹਾਂਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝ ਗਿਆ ਹਾਂ ਕਿ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਹੋ ਜਾਈਏ ( ਉਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ) ਪਰ ਕੌਮੀ ਆਚਰਣ ਪੱਖੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕਦੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਰਾਬਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ

----

ਉਸ ਸਾਲ ਮੈਂ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤੇ ਇੰਗਲੈਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ਰੈਣ-ਬਸੇਰਾ ਮੇਰਾ ਮੇਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਕੋਲ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮੈਨੂੰ ਘੁੰਮਾਉਣ ਦਾ ਵਕਤ ਨਹੀਂ ਸੀਇਸ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਗਲੈਂਡ ਦੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਤੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਲੁਆ ਕੇ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਘੁੰਮਣਾ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤਾਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਹੀ ਪਰੌਠੇ ਆਮਲੇਟ ਖਾ ਕੇ ਨੇੜੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਵਾਲਾ ਟਰੈਵਲ ਕਾਰਡ ਲੈਂਦਾ ਤੇ ਕੈਂਟ ਤੋਂ ਸੈਂਟਰਲ ਲੰਦਨ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾਪਹਿਲਾਂ ਕਬੂਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਟਰੈਫਲਗਾਰ ਸੁਕੇਅਰ ਗੇੜਾ ਮਾਰਦਾਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਟਰੈਫਲਗਾਰ ਸੁਕੇਅਰ ਤੇ ਮਿਲਣ ਆ ਸਮਾਂ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਓਥੋਂ ਅਗਾਂਹ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਨਿੱਕਲ ਜਾਂਦੇਅਕਸਰ ਹੀ ਸਵੇਰੇ ਗਿਆਰਾਂ ਕੁ ਵਜੇ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾਫਿਰ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਚੱਲ ਸੋ ਚੱਲ

----

ਮੇਰੇ ਗਵਾਂਢੀ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਹਿੰਦੇ ਮਿੱਤਰ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਮੁਫ਼ਤ ਮਿਲਦਾ ਲੰਡਨ ਟਿਊਬ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਸਮਝਾਕੇ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਫ਼ਿਕਰ ਦੀ ਉੱਕਾ ਹੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਦਾ ਸਾਥ ਉਡੀਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈਇਹੀ ਤਾਂ ਇਸ ਟਿਊਬ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੈਜੇ ਗ਼ਲਤ ਟਰੇਨ ਵੀ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈਂ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਟਿਊਬ ਸੈਂਟਰਲ ਲੰਦਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ਚੇਰਿੰਗ ਕਰਾਸ ਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉੱਥੋਂ ਹਰ ਪਾਸੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈਇੰਜ ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਸੌ ਕੁ ਪੌਂਡ ਦੇ ਕਿਰਾਏ ਵਿੱਚ ਰੱਜਕੇ ਗੋਰੀਆਂ ਰੇਲਾਂ ਤੇ ਝੂਟੇ ਲਏ

----

ਲੰਦਨ ਦੀ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰੇਲਵੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਰੇਲਵੇ ਹੈਇਸਨੂੰ ਟਿਊਬ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ1863 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਇਸ ਰੇਲ ਦੇ ਗਰੇਟਰ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ 270 ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨਜ਼ਮੀਨ ਦੋਜ਼ ਇਹਨਾਂ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੇ ਇੰਨੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ ਕਿ ਇਥੇ ਦਿਨ ਵਾਂਗ ਹੀ ਚਾਨਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈਇਸ ਤੇ ਰੋਜਾਨਾਂ 30 ਲੱਖ ਲੋਕ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹਨਇਸ ਦੀਆਂ ਗਿਆਰਾਂ ਲਾਈਨਾਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨਇਨ੍ਹਾਂ ਰੇਲਾਂ ਦੇ ਬੇਕਰਲੂ, ਸੈਂਟਰਲ, ਸਰਕਲ, ਡਿਸਟਰਿਕਟ, ਸਿਟੀ, ਜੁਬਲੀ, ਮੈਟਰੋਪੋਲਿਟਨ, ਨਾਰਦਰਨ, ਪਿਕਾਡਲੀ, ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਅਤੇ ਵਾਟਰਲੂ ਆਦਿ ਨਾਮ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਭੂਰਾ, ਲਾਲ, ਹਰਾ, ਪੀਲਾ, ਗੁਲਾਬੀ, ਉਨਾਭੀ, ਕਾਲਾ ਆਦਿ ਰੰਗ ਹਨਛੇ ਕਰੋੜ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਟਿਊਬ ਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਨਸਲਾਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਅਰਬ ਯਾਤਰੀ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹਨ

----

ਕਈ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੇ ਪੰਜ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਦੀ ਸਰਵਿਸ ਹੈਇਹ ਰੇਲ ਜਦੋਂ ਬਣਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਓਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਲੜ ਰਹੇ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ 1857 ਦਾ ਗਦਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨਪੈਸੇ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕਈ ਸਾਲ ਕੰਮ ਰੁਕਿਆ ਰਿਹਾਪੱਛਮ ਨਾਲੋਂ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਪਛੜਣ ਦਾ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਗੋਰੇ ਸੁਰੰਗਾਂ ਪੁੱਟਕੇ ਰੇਲ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਛਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਲਈ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਾਂਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਿਟਸ਼ ਰੇਲਾਂ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਲੱਗੀਆਂ ਸਨਇਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਰੇਲਾਂ ਵਾਂਗ ਉੱਪਰੋਂ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੀ ਲਾਇਨ ਦੇ ਅੰਦਰਵਾਰ ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਜਿਹੀ ਲਾਇਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੇਲ ਦੇ ਪਹੀਏ ਘਿਸਰਕੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰੇਲ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੀ ਪਰ 1948 ਵਿੱਚ ਲੇਬਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸਦਾ ਕੌਮੀਕਰਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਦੇ ਅੰਤ ਤੇ ਰੇਲ ਚਲਾ ਰਹੀਆਂ ਚਾਰੋਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਵਾਲੀਆ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨਇਸ ਲਈ ਟਿਊਬ ਨੂੰ ਚੱਲਦੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਲੈ ਲਿਆਹੁਣ ਫੇਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਹਿਟਲਰ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਲੰਦਨ ਤੇ ਛਾਂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਹਜਾਰਾਂ ਲੋਕੀਂ ਇਸਦੇ ਭੂੰਮੀਗਤ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਤਹਿਖ਼ਾਨਿਆਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੇ ਸਨਕਈ ਸੁਰੰਗਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਟੈਪਰੇਚਰ 45 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾਇਸ ਕਰਕੇ ਕਈ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਰੱਖਣਗੱਡੀਆਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਹੁਣ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

----

ਇਹ ਰੇਲ ਨੈੱਟ ਵਰਕ 6 ਜ਼ੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈਜੋਨ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ੋਨ 6 ਲੰਦਨ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਹਿੱਸੇ ਦਵਾਲੇ ਹੀਥਰੋ ਏਅਰਪੋਰਟ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈਟਿਕਟਾਂ ਦੇਣ ਲਈ ਟਿਕਟ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਹਨਕਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਕੇ ਹੀ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੋਟ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚਦੀ ਭਾਨ ਮੋੜ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨਇਹਨਾਂ ਮਸੀਨਾਂ ਤੇ ਕਰੈਡਿਟ ਤੇ ਡੈਬਟ ਕਾਰਡ ਵੀ ਚੱਲਦੇ ਹਨਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਤਰਜ਼ ਤੇ ਹੁਣ ਕਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਰਡ ਹੀ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨਦੁਕਾਨਾਂ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਲਈ 5.50 ਪੌਂਡ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕਾਰਡ ਵੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਸ ਪਾਸ ਨਾਲ ਸਵੇਰ ਦੇ 9.30 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਤ ਦੀ ਆਖਰੀ ਟਰੇਂਨ ਤੱਕ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈਇਸ ਪਾਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੇਲ, ਟਿਊਬ ਅਤੇ ਬੱਸ ਤੇ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

----

ਸਟੇਸ਼ਟਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਫਾਟਕ ਲੱਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਟਰੈਵਲ ਕਾਰਡ ਪਾਉਣ ਤੇ ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨਇਹ ਡੰਡਾ ਨੁਮਾਂ ਫਾਟਕ ਲੰਘਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨਜੋ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਕੋਲ ਟਿਕਟ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਫਾਟਕ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਨਹੀਂ ਵਗੈਰ ਟਿਕਟ ਤੋਂ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ 50 ਪੌਂਡ ਹੈਇਸ ਕਰਕੇ ਛੇਤੀ ਕੀਤਿਆਂ ਕੋਈ ਵਗੈਰ ਟਿਕਟ ਸਫਰ ਕਰਨ ਦੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾਜੁਰਮਾਨੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਦੋਸ਼ ਸਾਬਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਜਾਰ ਪੌਂਡ ਜੁਰਮਾਨਾ ਤੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਸਜ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈਇੱਕ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਟੋਨੀ ਬਲੱਅਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਟਿਕਟ ਲੈਣੀ ਭੁੱਲ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਚੈੱਕਰ ਨੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਹੀ ਪੰਜਾਹ ਪੌਡ ਜੁਰਮਾਨਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਿੱਤੀ ਸੀਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੈਕਿੰਗ ਵਾਲਾ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈ ਕਿ ਜਾਂ ਵੱਡਾ ਅਫਸਰ ਸਮਝਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ

----

ਗੱਡੀਆਂ ਸਹੀ ਵਕਤ ਹੀ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ24 ਘੰਟੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਟਿਊਬ ਸੇਵਾ ਰਾਤੀਂ ਡੇਢ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਵੇਰੇ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਵਜੇ ਤੱਕ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਬੰਦ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈਇਹ ਗੋਰਿਆਂ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੈ ਕਿ ਰੇਲ ਦਾ ਡੱਬਾ ਪਲੇਟਫਰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਦੋ ਇੰਚ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈਜੇ ਕਿਤੇ ਦੂਰੀ ਚੱਪੇ ਜਿੰਨੀ ਵੀ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਫਰਸ਼ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋਅੰਡਰਗਰਾਊਂਡ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੱਕ ਜਾਣ ਤੇ ਉੱਪਰ ਆਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸਮੇਂ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ 410 ਪੌੜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਭੱਜਕੇ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।। ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ ਪੌੜੀ ਤੇ ਖੜ੍ਹਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈਹੇਠਾਂ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪੌੜੀਆਂ ਆਪੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨਕਈ ਸਟੇਸ਼ਨ ਇੰਨੇ ਡੂੰਘੇ ਹਨ ਕਿ ਹੇਠਾਂ ਜਾਣ ਤੱਕ 193 ਪੌੜੀਆਂ ਹਨਪਰ ਕਈ ਥਾਈਂ ਇਹ ਡੂੰਘਾਈ ਨਲਕੇ ਜਿੰਨੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈਮੁੱਖ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਬਿਜਲਈ ਪੌੜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਫਟਾਂ ਵੀ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨਇਸ ਟਿਊਬ ਦੀ ਇਹ ਕਮਾਲ ਹੈ ਕਿ ਹਾਦਸਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਾਂਮਾਤਰ ਹੀ ਹੈਇਕ ਵਾਰ ਮੈਂ ਲੰਦਨ ਤੋਂ ਕੈਂਟ ਵੱਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਬਰਾਬਰੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀਆਂ ਅੱਠ ਗੱਡੀਆ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸੌ ਦੀ ਸਪੀਡ ਤੇ ਆ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਲਾਈਨਾਂ ਕਿੰਝ ਬਦਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ? ਸਾਡੇ ਤਾਂ ਦੋ ਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਾਸ ਕਰਾਉਣ ਲੱਗੇ ਹੀ ਕਈ ਵਾਰ ਕਾਂਟਾ ਬਦਲਣਾ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਡੇਢ ਦੋ ਸੌ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਆਲੂਆਂ ਦੀ ਬੋਰੀ ਵਾਂਗੂੰ ਖਿੱਲਰਕੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨਕਦੀ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਕੱਟਦਾ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆਇਸੇ ਕਰਕੇ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਮਾਨ (ਸਫ਼ਰ) ਦੀ ਖ਼ੁਦ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈਲੰਦਨ ਟਿਊਬ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ

----

ਬ੍ਰਿਟਸ਼ ਰੇਲ ਅਤੇ ਟਿਊਬ ਜੋ ਅੱਧੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਅਤੇ ਅੱਧੀ ਭੂਮੀਗਤ ਚੱਲਦੀ ਹੈ, ਤੇ ਸਫ਼ਰ ਕਰਕੇ ਅੱਸ਼ ਅੱਸ਼ ਕਰ ਉੱਠੀਦਾ ਹੈਹਰ ਡੱਬੇ ਦਾ ਬੂਹਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੱਡੀ ਚੱਲਣ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਸੈਕਿੰਡ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈਰੇਲ ਦੇ ਹਰ ਡੱਬੇ ਦੇ ਦੋਨੋਂ ਪਾਸੀਂ ਸਾਰੇ ਰੇਲ ਸਫਰ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵਾਹਿਆ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਚਮਕਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਤੇ ਚੱਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਇਹ ਰੇਲ ਚੈਰੀਕਰਾਸਿੰਗ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਕੁਈਨਜ਼ ਪਾਰਕ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਲਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕੋਟਫੱਤਾ ਹੈਨਾਲ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਮੇਮ ਦੀ ਅਵਾਜ ਵੀ ਬੋਲਕੇ ਦੱਸਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈਜਿਉਂ ਹੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਰੇਲ ਰੁਕਦੀ ਹੈ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਮ ਚਮਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਘੰਟੀ ਨਾਲ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਟੇਸ਼ਨ ਆ ਗਿਆ ਹੈਇੰਜ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਸਾਫਰ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀਸਾਰੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਸਾਡੇ ਪਹਿਲੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ

----

ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਇਸ ਟਿਊਬ ਰਾਹੀਂ ਕਨੇਰੀ ਗਿਆਇਹ ਲਾਈਨ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੀ ਸੀਉੱਪਰ ਆਉਂਦਿਆਂ ਮੈਂ ਹੇਠਾਂ ਖੂਹ ਜਿੰਨੇ ਡੂੰਘੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਨਿਗਾਹ ਮਾਰਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਲਾਈਨ ਤਾਂ ਪਤਾਲ ਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਆਈ ਹੈਉਸ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਗਵਾਂਢੀ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਸੀਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਥੇਮਜ ਦਰਿਆ ਹੇਠਾਂ ਸੁਰੰਗ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਹੈਮੈਂ ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜੇ ਪਾਣੀ ਲੀਕ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਸਾਰੀ ਸੁਰੰਗ ਭਰ ਜਾਣੀ ਸੀਆਪਾਂ ਬੋਕ ਦੇ ਸਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਹੱਥ ਪਾਇਆ ਬੱਸ ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ1962 ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਹਿੰਦਾ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਿਆ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇਇਹ ਤਾਂ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਥੱਲੇ ਰੇਲਾਂ ਚਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨਲੰਦਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰੋਂ ਲੰਘਦੇ ਥੇਮਜ ਦਰਿਆ ਹੇਠਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੱਸਾਂ, ਰੇਲਾਂ ਤੇ ਟਿਊਬਾਂ ਲੰਘਾਉਣ ਲਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਦਰਜਨ ਸੁਰੰਗਾਂ ਕੱਢੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨਮੈਨੂੰ ਬਠਿੰਡੇ ਦਾ ਸੀਵਰੇਜ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ ਜੋ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆਜੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਠੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੜਕ ਪੁੱਟ ਲੈਂਦੇ ਹਨਸਾਰੇ ਚੂਹੇ ਦੀ ਤਰਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਕੁਤਰ ਰਹੇ ਹਨਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਗੋਰਿਆਂ ਦੇ ਮਜਦੂਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੱਕ ਸੱਭ ਜਾਨ ਤੋੜਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵਿਰਲੇ ਟਾਵੇਂ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ, ਮਜਦੂਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਨਿਸਟਰ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਚੋਰ ਹਨਗੋਰਿਆਂ ਦਾ ਬਣਾਇਆ ਬਠਿੰਡੇ ਵਾਲਾ ਰੇਲ ਪੁਲ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਜਰਕਿਆਬਠਿੰਡੇ ਦਾ ਸੀਵਰੇਜ ਜੇ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਪਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਮਾਲ ਕਰਕੇ ਦਿਖਾ ਦਿੰਦੇਮੀਂਹ ਸ਼ਹਿਰ ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸੰਗਤ ਕੋਲੇ ਸੇਮ ਨਾਲੇ ਵਿੱਚ ਵਗਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਾ ਸੀਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਜਾਦੂ ਜਾਂ ਕਰਾਮਾਤ ਸਮਝਕੇ ਪੂਜਣ ਲੱਗ ਪੈਣਾ ਸੀ


No comments: