ਆਰਸੀ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ....

ਤੁਹਾਡੇ ਧਿਆਨ ਹਿੱਤ

ਆਰਸੀ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਤੇ ਪੋਸਟ ਕੀਤੇ ਲੇਖਾਂ 'ਚ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਵਿਚਾਰ ਸਬੰਧਿਤ ਲੇਖਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ 'ਚ ਆਈਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਲਈ, ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਰਸੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

Monday, October 22, 2012

ਜਤਿੰਦਰ ਹਾਂਸ – ਆਰਸੀ ‘ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮਦੇਦ – ਕਹਾਣੀ – ਭਾਗ ਦੂਜਾ


ਰਾਹੂ-ਕੇਤੂ
ਕਹਾਣੀ ਭਾਗ ਦੂਜਾ
-----
ਕੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ ਪਿਛਲੀ ਪੋਸਟ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ
---------
ਸਰਪੰਚ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਅੱਗ  ਲੱਗ ਗਈਜਿਵੇਂ ਮੇਰੇ ਕੰਨਾਂ ਚ ਕੁਝ  ਗਰਮ-ਗਰਮ ਪਾ ਕੇ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇਜਦੋਂ ਮੈਂ ਭਰਿਆ ਪੀਤਾ ਅੰਦਰ ਵੜਿਆਮੈਨੂੰ  ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਕੱਚਾ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ ਆ ਬਈ ਚੰਦ ਸਿਆਂਹ, ਤੈਨੂੰ ਹਾਕ ਮਾਰਨ ਈ ਲੱਗਿਆ ਸੀਤੇਰੀ ਭਰਜਾਈ ਚਾਹ ਲੈ ਕੇ ਆਗੀ, ਪੀ ਕੇ...।

ਨਾ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਕਾਣਾ  ਪਰਖਦੈਂ, ਜਿਵੇਂ ਧੀ ਦਾ ਸਾਕ ਕਰਨਾ  ਹੁੰਦਾਮੈਂ ਤੇਰੇ ਦਸਖ਼ਤਾਂ ਤੇ  ਧਾਰ ਨੀ ਮਾਰਦਾ, ਨਾ ਈ ਦੋ  ਢਾਈ ਸੌ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਤੇਤੂੰ  ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਵੇਚ ਕੇ ਖਾ ਲਿਆਤੂੰ ਹਰਾਮ ਦੇ ਪੈਸੇ ਖਾਣ ਗਿੱਝਿਆਂਸਾਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਖਾ ਗਿਆਪਾੜੋ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰੋ ਨਾਲ ਘਰ-ਘਰ ਕਲੇਸ਼ ਪਵਾਈ ਰੱਖਦੈਂਠਾਣੇਦਾਰ ਦਾ ਦੱਲਾ ਤੂੰਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਕੁੜੀ ਕਿਹੜੇ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਗਈ ਆਉਸੇ ਮਾਸਟਰ  ਨਾਲ ਨਿੱਕਲ਼ਗੀ ਜਿਹੜਾ ਉਹਨੂੰ ਟਿਊਸ਼ਨ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ  ਸੀਹੁਣ ਕਿਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਚ ਬੈਠੇ ਨੇ, ਤੂੰ  ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਮਲ਼ੀ ਫਿਰਦੈਂਬੋਲਣ ਨੂੰ ਮਰਦੈ...ਮੁੰਡਾ ਜਿਵੇਂ ਪੈਸੇ ਝੋਕ ਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਨੇ... ਮੈਂ ਬੋਲੀ ਗਿਆ



ਸਰਪੰਚ ਮੇਰੇ ਮਾਰਨ ਆਵੇਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢੇ।  ਉਹਦੀ ਨੂੰਹ ਤੇ ਤੀਵੀਂ ਉਹਨੂੰ ਫੜ-ਫੜ  ਅੰਦਰ ਲਿਜਾਣ ਕਹਿੰਦੀਆਂ, “ਕਿਉਂ ਮਰਿਆ  ਸੱਪ ਗਲ਼ ਪਾਉਣੈ।



ਮੈਂ ਸਰਪੰਚ ਦੀਆਂ ਇੱਦੀਆਂ-ਪਿੱਦੀਆਂ ਗਿਣੀ ਜਾਵਾਂਲੋਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਖਣ ਆ ਖੜ੍ਹੇ

ਕਾਣਿਆ-ਕੁੱਤਿਆ ਤੈਂ ਮੇਰੇ ਹੱਥੋਂ  ਮਰਨਾਤੈਨੂੰ ਮੈਂ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ... ਸਰਪੰਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਕੇ  ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਨ ਆਵੇ, ਨਾਲ਼ੇ ਇਹੀ  ਗੱਲ ਕਹੀ ਜਾਵੇ

ਹਾਂ ਬਾਬੂ ਜੀ, ਮੁੰਡੇ ਹੈਗੇ ਨੇ, ਨਾ ਹੋਇਆ ਵਰਗੇਮੇਰਾ ਮਤਲ ਇਕ ਫੌਜੀ ਆ।  ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦਾਦੂਜਾ ਨਿੱਕੇ-ਮੋਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਦਕਾਰੀਆਂ ਸੁਣ ਲਵੋ

ਆਪਾਂ ਬੱਚੇ ਜੰਮਦੇ ਹਾਂਜਦੋਂ ਬੁੱਢੇ  ਹੋਵਾਂਗੇ, ਸਹਾਰਾ ਬਣਨਗੇਸਾਡੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੇ।  ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ਅਸੀਂ ਬੁੱਢੇ ਹੋ ਕੇ ਰੁਲ਼ਣਾ, ਮੇਰਾ ਮਤਲ ਦਰ-ਦਰ ਦੀਆਂ ਠੋਕਰਾਂ  ਖਾਣੀਆਂ ਨੇ, ਕਿਉਂ ਜੰਮੀਏ ਗੰਦੀਆਂ ਔਲਾਦਾਂ


ਗਲ਼ਤੀਆਂ ਮੇਰੀਆਂ ਵੀ ਨੇ।  ਘੁਮਾਰ ਜਦੋਂ  ਭਾਂਡੇ ਪੱਥਦਾ ਤਾਂ ਭਾਂਡੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਚਿੱਬ ਕੱਢ  ਕੇ ਆਵੇ  ਪਕਾਉਦੈਂਜੇ ਪੱਕੇ ਭਾਂਡੇ ਦੇ ਚਿੱਬ ਕੱਢਣ ਲੱਗੇ ਉਹ ਭਾਂਡਾ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਚਿੱਬ ਨੀ ਨਿਕਲਦੇਇਹੀ ਹਾਲ ਮੇਰੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਹੋਇਆਮੇਰਾ ਮਤਲ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਗਿਆਲਾਡ-ਲਡਾਈ ਗਿਆਕਿਸੇ ਕੰਮ ਨੀ ਲਾਏ।  ਆਪ ਈ ਖੇਤਾਂ ਚ ਰੁਲ਼-ਰੁਲ਼ ਕੇ ਮਰੀ ਗਿਆ।  ਸੋਚਿਆ ਪੜ੍ਹ ਲਿਖ ਕੇ ਅਫ਼ਸਰ ਬਣ ਜਾਣਜਦੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਉਹ ਹੱਥ ਲਮਕਾਈ ਫਿਰਨ ਲੱਗੇ, ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਿਆ ਕਹਿੰਦੇ, “ਹਮ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲਾਟ ਸਾਹਿਬ ਐਂ, ਹਮੇਂ ਨੌਕਰੀ ਚਾਹੀਏ....ਨੌਕਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰ ਕਿੱਥੇ ਦਿੰਦੀ ਆਵੱਡਾ ਮੁੰਡਾ ਤਾਂ ਕੱਦ-ਕਾਠ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸੀ ਪੈਸੇ ਦੇ ਦੁਆ ਕੇ ਫ਼ੌਜ ਚ ਭਰਤੀ ਕਰਵਾ ਤਾ

 ਵਕੀਲ ਬਾਬੂ ਜੀ, ਦੋਵੇਂ ਭਾਈ ਵਿਆਹੇ-ਵਰ੍ਹੇ ਨੇ।  ਅੱਡ-ਅੱਡ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇਫ਼ੌਜੀ ਫ਼ੌਜ  ਵਿਚ ਗਿਆ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹਦੀ ਘਰਵਾਲੀ ਘਰੇ ਇਕੱਲੀ ਸੀਮੈਂ ਤੇ ਦਲੀਪ ਕੁਰ  ਫ਼ੌਜੀ ਨਾਲ ਰਲ਼ ਗੇਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਸਿਆ ਲੜਾਈ ਵਾਲਾ ਕੇਸ ਲੜਦਿਆਂ ਤੇ ਬੈਂਕਾਂ ਆੜ੍ਹਤੀਆਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਲਾਹੁੰਦਿਆਂ ਮੇਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਕ ਗਈਅੱਧਾ ਕਿੱਲਾ ਦਲੀਪ ਕੁਰ ਦੇ ਨਾਂ ਸੀ ਉਹੀ ਬਚਿਆਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ  ਫ਼ੌਜੀ ਵੱਲ ਸੀਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਉਸ ਵੱਲ ਸੀ

 ਇਕ ਦਿਨ ਪੁੰਨ-ਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤੀਵੀਂ  ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਕਸ਼ਟ ਭੋਗੇ ਮੈਨੂੰ ਕਸ਼ਟ ਭੋਗਣ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰਗੀਮੇਰਾ ਮਤਲ ਕਸ਼ਟ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਜੀਉਂਦੇ ਜੀਅ ਬਥੇਰੇ ਭੋਗਲੇ ਸੀਜਦੋਂ ਮਰੀ, ਬੈਠੀ ਬੈਠੀ ਓ ਅੱਖਾਂ ਮੀਚਗੀਕਹਿੰਦੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆਸਬੱਬੀ ਫ਼ੌਜੀ ਛੁੱਟੀ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀਉਹਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਸੁਆਸ ਤਿਆਗੇ



ਛੋਟੇ ਮੁੰਡੇ ਹਰਪਾਲ ਨੂੰ ਪਤਾ  ਲੱਗਿਆ ਉਹ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆ ਗਿਆਆਉਣਾ ਈ ਸੀਉਹਦੀ ਮਾਂ ਸੀਪਰ ਜੀ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੋਈ, ਉਹ ਮਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆਅਰਥੀ ਨਾ ਚੁੱਕਣ ਦੇਵੇਕਹਿੰਦਾ, “ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੰਡੋਫਿਰ ਅਰਥੀ ਚੁੱਕਿਓ।

 ਫ਼ੌਜੀ, “ਮਾਂ ਚੋ..., ਬਹਿਨ ਚੋ... ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢੇਉਹਨੇ ਅਰਥੀ ਚੁਕਵਾ ਲਈਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਹੱਥੋ-ਪਾਈ ਹੋਣ ਲੱਗੇਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਅਰਥੀ ਤੋਂ ਅੱਧੀ ਹੇਠਾਂ ਲਮਕੇ ਲੋਕ ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਖਣ

 “ ਇਹਦੀ ਭਗਤਣੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾ  ਰੋਲ਼ੋ...  ਮੈਂ ਹੱਥ ਜੋੜਾਂਲੋਕਾਂ  ਨੇ ਵੀ ਸਮਝਾਇਆ, “ਦਾਗ ਦੇ ਆਵੋ।  ਫਿਰ ਚਾਰ ਬੰਦਿਆਂ ਚ ਮਾਮਲਾ  ਨਿਪਟਾ ਲਵਾਂਗੇ।

ਦਾਗ਼ ਤਾਂ ਬਾਬੂ ਜੀ, ਕਿਵੇਂ ਨਾ ਕਿਵੇਂ ਦੇ ਤਾ

 ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਮਾਮਲਾ ਹੁਣ ਚਾਰ ਬੰਦਿਆਂ ਚ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕਣਾ, ਕਚਹਿਰੀ ਜਾਊਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੋਣਾਦੋਵੇਂ ਮਾਂ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕੇਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗੇ।  ਮੇਰਾ ਮਤਲ ਫਿਰ ਫੁੱਲਾਂਲਈ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆਫ਼ੌਜੀ ਨੇ ਮਾਂ ਦਾ ਸਿਵਾ ਠੰਢਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਾਲਟੀਆਂ ਮਾਰੀਆਂ ਫੁੱਲ ਚੁਗ ਲਏਛੋਟਾ ਹਰਪਾਲ ਉਹਦੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਨਿਕਲਿਆਉਹ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਫ਼ੌਜੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਫੁੱਲਪਾਉਣ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆਜਿਹੜੀ ਥਾਂ ਫੁੱਲ ਜਲ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਨੇ ਉੱਥੇ ਵੱਟੇ ਜਿਹੇ ਸੁੱਟ ਕੇ ਰਜਿਸਟਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਫੁੱਲ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਚ ਲਿਖਵਾ ਦਿੱਤਾ।  ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦਾ ਪੁੰਨ-ਦਾਨਕਰਕੇ ਰਸੀਦ ਲੈ ਲਈ।  ਜਦੋਂ ਫੌਜੀ ਫੁੱਲ ਪਾ ਕੇ ਰਜਿਸਟਰ ਉੱਤੇ ਨਾਂ ਲਿਖਵਾਉਣ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨਾਂ ਦਰਜ ਕਰਨਾ ਬੰਦਾ ਕਹਿੰਦਾ, “ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਦੇ ਫੁੱਲ ਤਾਂ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪਾ ਗਿਆ  ਫ਼ੌਜੀ ਡੌਰ ਭੌਰ ਹੋ ਗਿਆ

 ਬਾਬੂ ਜੀ, ਮੀਤੀ ਫ਼ੌਜੀ ਹੀ ਨਿਕਲਿਆਉਹਨੇ  ਮੇਰੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਗਏ ਤੋਂ ਮਰੀ ਪਈ  ਮਾਂ ਦਾ ਅੰਗੂਠਾ ਲਗਵਾ ਕੇ ਵਸੀਅਤ ਬਣਵਾ ਲਈ ਜਿਹੜਾ ਅੱਧਾ ਕਿੱਲਾ ਜ਼ਮੀਨ ਬਚਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਫ਼ੌਜੀ ਨੇ ਸਾਂਭ ਲਈਅਜੇ ਵੀ ਅਦਾਲਤਾਂ ਚ ਧੱਕੇ ਖਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਦੋਵੇਂ ਭਾਈ

 ਛੋਟਾ ਮੁੰਡਾ ਤੇ ਉਹਦੀ ਬਹੂ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣਗੇ ਕਹਿੰਦੇ,  ਤੂੰ  ਵੀ ਇਸ ਸਾਜਿਸ਼ ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਐਂ।

 ਬਾਬੂ ਜੀ ਧੰਨ ਸੀ ਦਲੀਪ ਕੁਰ, ਊਹਦੇ ਵਰਗਾ ਕਿਸੇ ਨੀ ਬਣ ਜਾਣਾਸ਼ਕਲ ਦੀ ਭਾਵੇਂ ਸਧਾਰਨ ਜਿਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਸਾਊ ਏਨੀ ਸੀ ਨਿਰੀ ਗਊ ਸੀ ਗਊਉਹਦੇ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਮੇਰਾ ਕਿਧਰੇ ਦਿਲ ਨਾ ਲੱਗੇਮੇਰਾ ਮਤਲ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ, ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਓ ਹੁੰਦਾਉਹਦੇ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਕੋਲ ਮੈਂ ਚੁੱਲ੍ਹੇ  ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠਣਾ ਜਿਵੇਂ ਸਵਰਗ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ

ਇਕ ਦਿਨ ਫ਼ੌਜੀ ਦੀ ਬਹੂ  ਕਹਿੰਦੀ, “ਬਾਪੂ ਜੀ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਅੱਗੇ ਬੈਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾ ਲਉ, ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਤੇ ਦੁੱਧ ਤੱਤਾ ਕਰਨਾ ਧਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਕਿਤੇ ਉਬਲ ਨਾ ਜਾਵੇ।  ਇਕ ਮੱਝ ਰਹਿੰਦੀ ਆ, ਮੈਂ ਉਹਦੀ  ਧਾਰ ਕੱਢ ਲਿਆਵਾਂ...

 ਮੇਰੇ ਭਾਵੁਕ ਹੋਏ ਦੇ ਸਹਿਜ ਸੁਭਾਅ  ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲ ਗਿਆ, “ਭਾਈ ਰੋਟੀ ਕਿੱਥੇ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਆਮੇਰਾ ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੇ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਈ ਖੋਹ ਲਿਆ।

 ਉਹਨੇ ਇਸੇ ਗੱਲ ਦਾ ਗਲਾਡਾ ਬਣ ਲਿਆ।  ਮੈਨੂੰ ਛੱਜ ਚ ਪਾ ਕੇ ਛੱਟਿਆਅਖੇ, “ਕਾਣੇ ਚੌਰੇ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਫਿਰ ਗਿਆ।... ਕਾਣੇ ਚੌਰੇ ਨੂੰ ਨੂੰਹਾਂ-ਧੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਮ ਨੀ ਰਹੀ...ਕਾਣਾ ਚੌਰਾ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਦਾ...ਰੱਬ ਨੇ ਮੇਰਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ  ਖੋਹ ਲਿਆ... ਕਾਣੇ ਚੌਰੇ ਨੇ ਸਾਰੀ ਜਮੀਨ ਖਾ ਲੀ, ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਕੋਈ ਚੱਜ ਦਾ ਕੰਮ ਨੀ ਕੀਤਾ, ਚੱਟ ਲਿਆ, ਪੂੰਝ ਲਿਆ...ਸ਼ਰਮ ਨੀ ਭੋਰਾ...।

ਅਸੀਂ ਉਹਦੇ ਲਈ ਕੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤਾ।  ਧੰਨ ਏ ਤੂੰ-ਪੁੱਤ-ਧੀਏਕਹਿ-ਕਹਿ ਕੇ ਸਿਰ ਤੇ ਬਠਾਈ ਰੱਖਿਆਉਹਨੇ ਵੱਡੇ ਛੋਟੇ ਦੀ ਸ਼ਰਮ ਵੀ ਲਾਹਤੀਮੈਨੂੰ ਗੱਲ-ਗੱਲ  ਨਾਲ ਕਾਣਾ-ਚੌਰਾ ਕਿਹਾ ਕਰੇ।  ਮੈਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਉਹ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਸਿਰੋਂ ਲਹਿਗੀ

 ਇਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਖ਼ਰੀਆਂ ਖ਼ਰੀਆਂ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤੀਆਂ, “ਸੁਣ ਕੁੜੀਏ ਸਿਰ ਢੱਕ ਕੇ  ਚੁੰਨੀ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਮਾਰ ਲੈਣ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਾਊ ਨੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਨਾ ਇਹ ਕਰਤੂਤਾਂ ਲੁਕਦੀਆਂ।  ਮੇਰਾ ਮਤਲ ਜਦੋਂ ਫ਼ੌਜੀ ਛੁੱਟੀ ਆ ਜਾਂਦਾ ਤੂੰ ਨਵੀਆਂ ਨਮੇਲੀਆਂ ਵਾਂਗ ਘਰੋਂ ਨੀ ਨਿਕਲਦੀਜਦੋਂ ਉਹ ਫ਼ੌਜ ਚ ਹੁੰਦਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੌਉਲੇ ਕੱਛਦੀ ਰਹਿਨੀ ਆਪਰਸ ਬਾਂਹ ਚ ਪਾ ਕੇ ਕਦੇ ਕਿੱਧਰ ਨੂੰ, ਕਦੀ ਕਿੱਧਰ ਨੂੰਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਜਿਹੜੇ ਚੰਦ ਤੂੰ ਚਾੜ੍ਹਦੀ ਏਮੈਂ ਜ਼ਮੀਨ ਥੋਡੀ ਗਰਜ਼ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਵੇਚੀ ਆ, ਹੋਰ ਮੈਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕੰਜਰੀਆਂ ਨਚਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾਥੋਡੇ ਵਾਂਗੂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਹੱਕ ਨੀ ਮਾਰਿਆ।  ਮੇਰਾ ਮਤਲਜ਼ਮੀਨ ਦੱਬੀ ਨੀ...।

 ਬਹੂ ਨੇ ਫ਼ੌਜੀ ਨੂੰ ਇਕ ਦੀਆਂ ਚਾਰ-ਚਾਰ  ਲਾ ਕੇ ਦੱਸ ਦਿੱਤੀਆਂ।  ਹੁਣ ਫ਼ੌਜੀ ਵੀ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣਿਆ ਫਿਰਦਾਉਹਨੂੰ ਉੱਥੇ ਕੁਆਟਰ ਮਿਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀਬਹੂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਈ ਲੈ ਗਿਆ।  ਉਹ ਦੀ ਬਹੂ ਸਮਾਨ ਅੰਦਰ ਰੱਖ ਕੇ ਇਕ  ਢਹਿ ਰਿਹਾ ਕਮਰਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਛੱਡ ਕੇ  ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿੰਦੇ ਮਾਰ ਗੀ



ਛੋਟਾ ਮੁੰਡਾ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।  ਉੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇੜੇ ਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ  ਫੈਕਟਰੀ ਚ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆਮੈਂ ਸੁਣਿਆ  ਹੁਣ ਉਹਦੀ ਸੁਹਰਿਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਅਣਬਣ ਹੋ ਗਈਬਹੂ ਤਲਾਕ ਲੈਣ ਨੂੰ ਫਿਰਦੀ  ਆਖ਼ਬਰੈ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ

 ਮੈਂ ਇੱਕਲੀ ਜਾਨ ਪਿੰਡ ਜਾਨ ਰਹਿਨਾ

 ਬਾਬੂ ਜੀ, ਅਸੀਂ ਬੁੱਢੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਤੇ  ਬਿਠਾਈ ਰੱਖਦੇ ਸੀਮੇਰਾ ਮਤਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀਹੁਣ ਤਾਂ ਬੁੱਢਾ ਹੋਣਾ ਵੀ ਗੁਨਾਹ ਹੋ ਗਿਆਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਮੇਰੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰਦਾ ਸੀਲੋਕ ਮੈਥੋਂ ਡਰਦੇ ਸੀ, ਬਈ ਚੰਦ ਸਿਉਂ ਨਾਲ਼ ਪੰਗਾ ਨਾ ਲਿਉ ਘੀਸੀ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦਾਹੁਣ ਉਹੀ ਲੋਕ ਪਿੱਠ ਪਿੱਛੇ ਕਾਣਾ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇਮੇਰੀ ਸੀਨੇ ਤੇ ਆਰੀ ਫਿਰ ਜਾਂਦੀ ਆ।  ਮੇਰਾ ਮਤਲ ਜਿਹੜੀ ਉਮਰੇ ਸਿਆਣਾ ਬੰਦਾ ਇੱਜ਼ਤ ਭਾਲਦੈ, ਉਦੋਂ ਉਹਨੂੰ ਜ਼ਲੀਲ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਨੇ

 ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਸੁਣ ਲੋ।  ਪੈਨਸ਼ਨ  ਵਾਲੇ ਫਾਰਮ ਲੈ ਕੇ ਪਟਵਾਰੀ ਕੋਲ਼ ਗਿਆ।  ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਸੀਜਦੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਚੀ ਸੀਉਹ ਤੋਂ ਫਰਦਾਂ ਗੁਦਾਵਰੀਆਂ ਲਿਆਇਆ ਸੀਉਹਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਜਾ ਕੇ ਅਲਖ ਜਗਾਈ, “ ਪਟਵਾਰੀ ਸਾਹਬ, ਮੋਤੀਆਂ ਆਲੀ ਸਰਕਾਰ, ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਮਾਲਕੋ, ਧੰਨ ਓ ਤੁਸੀਂ, ਥੋਡੇ ਬਿਨਾਂ ਜੱਟ ਕਾਣੀ ਕੌਡੀ ਦਾ ਵੀ ਨਾ..

ਪਟਵਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਫਰੋਲ਼ੀ ਬੈਠਾ ਸੀਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਕੇ ਮੁਸਕਰਾਉਣ  ਲੱਗਾ, “ਬਾਬਾ ਕਿਉਂ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਕਰਦੈਂ ।

 ਮੈਂ  ਉਹਨੂੰ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਕੀ ਕਰਨਾ ਸੀਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜੱਟ ਕਹਿ ਕੇ ਹੋਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਾਂਮੈਂ ਕਾਹਦਾ ਜੱਟਕੋਲ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਕੋਈ ਟੁਕੜਾ ਨਹੀਂਇਹੀ ਗੱਲ ਫਾਰਮਾਂ ਤੇ ਲਿਖਵਾਉਣ ਗਿਆ ਸੀ

 ਪਟਵਾਰੀ ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਰਜਿਸਟਰ ਉੱਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਦੇਖੀ ਜਾਵੇਨਾਲ਼ੇ ਮਖੌਲ ਕਰੀ  ਜਾਵੇ, “ਅੱਛਾ ਬਾਬਾਪੈਨਸ਼ਨ ਲਵਾ ਲੈਣੀ ਆ, ਸਾਡਾ ਗ਼ਰੀਬ ਗੁਰਬੇ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖੀਂ।

 ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਜਿਹੜੀਆਂ ਜਗੀਰਾਂ  ਮਿਲਣਗੀਆਂ ਅੱਧੀਆਂ ਤੇਰੀਆਂ ਮੈਨੂੰ ਉਹਦੇ  ਲਾਲਚੀ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪਤਾ ਸੀਪੰਜਾਹ  ਦਾ ਨੋਟ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆ ਉਹ ਲਵੇ ਨਾ, ਸੌ ਰੁਪਿਆ ਦੇ ਕੇ ਮਨ ਚ ਕਿਹਾ, “ਤੁਸੀਂ  ਤਾਂ ਪੁਲ਼ਸੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਮਾੜੇ ਓਨਾਲੇ ਤਨਖਾਹ ਲੈਂਦੇ ਓ, ਨਾਲੇ ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਲਾਹੁੰਦੇ ਓ।
ਪਟਵਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਉਹਨੇ ਫਾਰਮ ਉੱਤੇ  ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ,  ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਚੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਂ ਕੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਨਹੀਂ।

ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਘੁਮੇਰ  ਆ ਗਈਜਿਵੇਂ ਸਭ ਕੁਝ ਈ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਜੱਟ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸੁਣਨਾ  ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹਨੂੰ ਧਰਤੀ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀਮਨ ਚ ਆਈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਫੂਕ ਦਿਆਂ

 ਕਈ ਦਿਨ ਇਹ ਫਾਰਮ ਘਰੇ ਹੀ ਪਏ  ਰਹੇਇਕ ਦਿਨ ਪੈਸੇ ਟਕੇ ਵਲੋਂ ਤੰਗ  ਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ਼ ਚਲਿਆ ਗਿਆ

 “ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ, ਧੰਨ ਓ ਤੁਸੀਂ  ਤੇ ਧੰਨ ਏ ਥੋਡੀ ਡਾਕਟਰੀ, ਦਿਨ  ਨੀ ਦੇਖਦੇ ਰਾਤ ਨੀ ਦੇਖਦੇ, ਇਹੀ ਸੇਵਾ ਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਓਤੁਸੀਂ ਮਰਿਆ ਪਿਆ ਬੰਦਾ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਓਰੱਬ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਥੱਕ ਗਿਆ, ਤੁਸੀਂ ਇਲਾਜ ਲੱਭਦੇ ਨੀ ਥੱਕੇ...  ਮੈਂ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ਼ ਜਾ ਕੇ ਉਹਦੀਆਂ ਘੋੜੀਆਂ ਗਾਈ ਜਾਵਾਂ

 ਡਾਕਟਰ ਵਿਹਲਾ ਹੀ ਬੈਠਾ ਸੀ।  ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਨੀ ਭੇਜਦੀਉੱਥੇ ਆ ਕੇ ਬੰਦੇ ਨੇ ਮਰਨਾ।  ਡਾਕਟਰ ਕਹਿੰਦਾ, “ਬਾਬਾ ਬਿਮਾਰੀ ਦੱਸ ?”

 ਮੈਂ ਡਾਕਟਰ ਅੱਗੇ ਪੈਨਸ਼ਨ ਵਾਲ਼ੇ ਫਾਰਮ ਕੀਤੇ

 ਉਹ ਫਾਰਮ ਪੜ੍ਹਦਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ,  ਬਾਬਾ ਤੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਕਿੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗੂਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਲਿਆ, ਉਹਦੀ ਫੋਟੋ ਕਾਪੀ ਨਾਲ ਲੱਗੂ।

 ਮੈਂ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਦੀ ਫ਼ੋਟੋ ਕਾਪੀ ਕਿੱਥੋਂ ਲਿਆਉਂਦਾਉਹ ਤਾਂ ਖ਼ਬਰੈ ਕਿੱਥੇ ਰੱਖ ਕੇ ਬਹੂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਮਾਰ ਗੀ ਸੀ

 ਮੈਂ ਕਿਹਾ,  “ਡਾਕਟਰ ਸਾਹਿਬ ਤੁਸੀਂ  ਮੈਨੂੰ ਬਾਬਾ ਕਹਿੰਦੇ ਓ, ਇਹੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸਬੂਤ ਆ।  ਸੰਤਾਲੀ ਦੇ ਹੱਲੇ-ਗੁੱਲੇ ਦੀ ਮੈਨੂੰ  ਚੰਗੀ ਸੁਰਤ ਆਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ ਸੀ ਲੀਡਰ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ, ਹੁਣ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਗੇਭੁੱਖ ਨੰਗ, ਗ਼ਰੀਬੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣੀ।  ਉਦੋਂ ਗ਼ਰੀਬ-ਗੁਰਬੇ ਦਾ ਵੱਢ-ਵਢੀਕਾ ਹੁੰਦਾ, ਮੈਂ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਿਆ।  ਹੁਣ ਵੀ ਗ਼ਰੀਬ ਗੁਰਬੇ ਦਾ ਵੱਢ-ਵਢੀਕਾ ਹੋਈ ਜਾਂਦਾਗ਼ਰੀਬੀ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰੀਂ ਜਾਂਦੇ ਨੇ...ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੇਲੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਖਾਕੀ ਨੰਗ ਬਣੇ ਬੈਠੇ ਆ।



ਪਰ ਬਾਬਾ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਬਿਨਾਂ ਤੇਰੀ ਉਮਰ ਦਾ ਸਬੂਤ ?” ਉਹ ਐਨਕਾਂ ਵਿਚੀਂ ਝਾਕਿਆ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਘਰੇ ਦੇਖ ਆਕਿਸੇ ਖੱਲ-ਖੂੰਜੇ...।

ਬਾਬੂ ਜੀ, ਮੈਂ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲੋਂ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਲੱਭਣ ਘਰ ਚਲਿਆ ਗਿਆਦਲੀਪ ਕੁਰ  ਵਾਲੀ ਪੇਟੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਮਾਰਨ ਲੱਗਿਆ।  ਉਹ ਖ਼ਾਲੀ ਜਿਹੀ ਪਈ ਸੀ।  ਉਹ ਉਹਨੂੰ ਦਾਜ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਲਿਆਈ ਸੀਉਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਕੁਝ ਕੁ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱਪੜੇ ਪਏ ਸੀਕੱਪੜੇ ਫਰੋਲ਼ਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਛਣਕਿਆਫਿਰ ਕੱਪੜੇ ਹਿਲਾਏ ਫਿਰ ਛਣਕਿਆਇਹ ਦਲੀਪ ਕੁਰ ਦੀ ਝਾਂਜਰ ਸੀਝਾਂਜਰ ਨੇ ਕੁਝ ਕਿਹਾਮੇਰਾ ਮਤਲ ਜਿਵੇਂ ਛਣਕ-ਛਣਕ ਕੇ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੋਵੇ, “ ਕੀ ਲੱਭਦੈ ਰਾਖ ਚੋ...?
=======

ਕੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਭਾਗ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਜੀ

No comments: